تاريخ
معاصر ايـران
و آذربايـجان
مقدمه:
همانطور
كه ميدانيد،
نه تنها
تاريخ
آذربايجان
باستان، مورد
تحقيق و
پژوهش دقيق
قرار نگرفتهاست(البته
به جز
تحقيقات
ارزنده مرحوم
پروفسور
زهتابي كه
اخيراً منتشر
شدهاست)،
حتي در تاريخ
معاصر
آذربايجان هم
نگاهي جدي و
واقعبينانه
نشدهاست.
انگار شدت
تعصب به
فرهنگ و
زباني واحد،
و كينهتوزي
نسبت به
اقوام و ملل
ايرانِ چند
قومي و چند
مليتي، باعث
پيشداوريهاي
عجولانه، حتي
در قرن معاصر
شدهاست. آيا
ميدانيد در
كتاب درسي
تاريخ معاصر
ايران(سال
سوم دبيرستان)،
براي وقايع
بسيار مهمي
مثل آنچه كه
از آنها با
عناويني
مانند غائلههاي
آذربايجان و
كردستان در
دهة 1320 شمسي،
تنها دو
پاراگراف
كوچك (و آنهم
در بخش فقط
براي مطالعه
كتاب!)،
اختصاص دادهشدهاست؟
آيا
چنين حوادثي
كه بر معيشت،
اقتصاد،
فرهنگ، صنعت
و …
ِ ميليونها
نفر از اهالي
كل ايران
آثار فراواني
داشتهاند،
نميتواند
يكي از
مهمترين
دلايل شروع
در محروميت
نگاهداشتن آن
مناطق در
تمامي جهات و
ابعاد باشد.
مطالعه تاريخ
براي تفريح و
گذراندن وقت
نيست. بايد از
گذشتهها
براي ساختن
آيندهاي
بهتر درس
آموخت.
(1)
مير
جعفر،
فرزند جواد،
شهرت:
جوادزادة
خلخالي(پيشهوري)
در
سال 1272ه.ش در
قريه زيوه(زاويه
سادات) از قراء
خلخال
آذربايجان
متولد شده ودر
سال 1284ه.ش به
دليل ناامني
حاصل از شرارت
ايلات ياغي
منطقه، همراه
با خانواده،
به آذربايجان
شوروي رفته
ودر اواسط سال
1296ه.ش در باكو
تدريس و
مطالعه مي كند.
با شروع جنگ
جهاني اول و
وقوع انقلاب
بلشويكي به
ميدان سياست
وارد شده ودر
حكومت مساوات
محمد امين
رسول زاده
فعاليت سياسي
مي كند.ودر عين
حال در جلسات
حزب سوسيال
دموكرات
ايران در
منطقه قفقاز
فعالانه
مشاركت مي
كند، ودر سال 1297ه.ش
در فرقه
دموكرات
ايران
تشكيلات باكو
عضو فعال مي
شود ، همچنين
در همان دوره
روزنامه (آذربايجان
جزء لاينفك
ايران) ارگان
حزب را اداره
ومقاله مي
نويسد.
در
اواسط سال 1298ه.ش
با معرفي محمد
فتح اله زاده ،
يوسف يعقوب و
بهرام
آقازاده وارد
حزب عدالت مي
شود.وسپس سر
دبيري
روزنامه حريت
ارگان ،حزب
عدالت را به
عهده مي گيرد،
واين وظيفه را
تا آوريل سال 1920 (زمان
به قدرت رسيدن
بلشويك هادر
آذر بايجان
شوروي) بعلت
تعقيب
نيروهاي
انگليسي در
قفقاز ادامه
مي دهد.
در
سال 1298و1299ه.ش
با انتشار
روزنامه حريت
در كميته
خارجي حزب
عدالت فعاليت
مي كند.(اين
دوره مصادف با
مبارزات حزب
عدالت بر عليه
ارتجاع داخلي
وامپرياليستهاي
خارجي به ويژه
قرارداد
منصور وثوق
الدوله شدت مي
بخشد
وخواستار لغو
اين قرارداد
ميشود)
در
خرداد سال 1299
نمايندگان
حزب عدالت به
سرپرستي پيشه
وري به رشت
رفته ودر
مذاكره با
ميرزاكوچك
خان موفق به
تشكيل جمهوري
دموكراتيك
گيلان مي شود،
وپيشه وري به
سمت وزير امور
خارجه حكومت
انقلابي
منصوب مي شود.
در
سال 1299ه.ش همراه
با يك هياْت 23
نفري به شهر
انزلي رفته
وحزب كمونيست
را تشكيل مي
دهد واولين
كنگره حزب
كمونيست
ايران در آنجا
گشايش مي يابد
وپيشه وري به
عضويت حزب
كمونيست
ايران
پذيرفته مي
شود.در تير ماه
سال 1300 ه.ش پيشه
وري در سومين
كنگره حزب
كمونيست
ايران
تشكيلات
تبريز شركت مي
كند، وسپس به
تهران باز مي
گرددودر حزب
كمونيست
ايران به سمت
دبير كميته
مركزي انجام
وظيفه مي كند
وروزنامه
حقيقت ارگان
حزب را منتشر
مي كند.
با
به روي كار
آمدن رضا خان و
فشار پليس در
سال 1301 روزنامه
حقيقت توقيف
مي گردد وبدين
ترتيب پيشه
وري به اصفهان
رفته ودر آنجا
نيز با فشار
رضاخان مواجه
مي شده و
ناگزير
فعاليتهاي
مطبوعاتي حزب
را به اورپا
منتقل مي كند.در
سال 1309 اعضاي
مؤثر حزب
كمونيست
ايران از جمله
پيشه وري
دستگير وبه
مدت 11 سال در
زندان قصر
زنداني مي شود.در
سال 1319 ه.ش از
زندان آزاد
وبه كاشان
تبعيد مي شود
ودر 1320 ه.ش با
اشغال ايران
از طرف قواي
روس و انگليسي
وفرار رضاخان
آزاد مي شود.و
سپس به تهران
آمده و به گروه
سليمان محسن
اسكندري كه از
مؤسسين حزب
توده بوده مي
پيوندد ودر
سال 1322 ه.ش اولين
روزنامه آژير
را منتشر مي
كند.
پيشه
وري در
انتخابات
دوره چهردهم
مجلس از طرف
حزب توده
ايران از
تبريز كانديد
مي شود، وبا
كسب 15780 راي از
طرف مردم در 22
تير ماه سال 1322 ،
مجلس با 50 راي
مخالف اعتبار
نامه پيشه وري
را رد مي كند.(فشار
رژيم)
به
دنبال اين
ماجرا در
اولين فرقه
دموكرات آذر
بايجان به سمت
صدر فرقه
انتخاب
وماجراي 21 آذر
سال 1324 ه.ش را مي
آفريند(تشكيل
حكومت خود
مختار) و سپس
مجلس ملي
آذربايجان او
را به وزيري
حكومت فرقه
تعيين مي كند.
ادامه
دارد…
(در
شماره بعدي
دليل وچكونگي
تشكيل حكومت
خود مختار
مورد بحث قرار
خواهد گرفت)